Co to jest pedagogika waldorfska                             

             
  

Pierwsza Wolna Szkoła Waldorfska w Stuttgarcie została otwarta 7 września 1919 roku w fabryce papierosów Emila Molta, Waldorf-Astoria. Szkoła powstała z myślą dla dzieci tamtejszych robotników. Propozycję Emila Molta o utworzeniu szkoły przyjął Rudolf Steiner, znany filozof i pedagog, twórca antropozofii, który w tym czasie intensywnie działał na rzecz nowego ukształtowania społecznego. Sądził, że racjonalnie stosowane w pracy szkoły wychowanie przez sztukę, działalność praktyczną i ruch, przekształci ją w miejsce prawdziwego, autentycznego życia dzieci i młodzieży, zapewniając zdobycie konkretnych umiejętności. Pierwsze przedszkole natomiast założne zostało w Stuttgarcie, w 1926 roku przez nauczycielkę Elizabeth von Grunelius.Steiner, twórca pedagogiki waldorfskiej, już tego nie doczekał, zmarł rok wcześniej.

 
Emil Molt    Rudolf Steiner

Rudolf Steiner uczył, że każde dziecko to pytanie, to boska zagadka pozostawiona nauczycielowi do ciągłego rozwiązywania w miłości, aż do momentu, gdy młody człowiek odnajdzie swoją drogę życia. Pedagogika, nazwana przez swego twórcę „sztuką wychowania”, stawia sobie za cel nadrzędny wychowanie człowieka pełnego w aspekcie duchowym, psychicznym i fizycznym. Nauczanie ma rozwinąć jasność w myśleniu, głębię w uczuciach,w woli – energię i sprawność.

  

Żaden system edukacyjny na świecie nie daje takiej centralnej roli sztuce, jak ruch Szkół Waldorfskich. Nie ma tam, bowiem przedmiotu nauczania, który nie zawierałby elementu artystycznego. Nawet matematyka, prezentowana jest w sposób artystyczny i związana z dzieckiem, jako całość poprzez ruch taneczny i rysunki. System edukacyjny Steinera jest zbudowany na założeniu; że sztuka stanowi integralną część ludzkiego wysiłku. Przywraca on jej z powrotem rolę dziedziny, która kształtuje całego człowieka, nie zaś tylko wyodrębniony wycinek jego osobowości. Kształcenie artystyczne w Szkołach Steinerowskich sprzyja powstawaniu zdrowej osobowości, która potrafi zachować równowagę między zapamiętywaniem i odtwarzaniem treści abstrakcyjnych, a doświadczeniem i przeżywaniem.

     

Podstawą pracy opiekuńczo - wychowawczo - dydaktycznej ww wczesnym nauczaniu są dwa elementy: wychowywanie dzieci przez rytm i powtarzanie(rozróżnuiamy tu rym dnia- czynności o tych samych godzinach ,tygodnia- każdy dzień ma swoje określone zajęcia,miesiąca-prezentacje miesięczne,roku- obchody 4 pór roku i związane z nimi święta.) jak i przez przykład i naśladowanie (praca nauczyciela polega na dostarczaniu dziecku bogactwa wzorów dzięki którym rozwija ono swoją aktywność i zdobywa umiejętności. Ciągły rozwój oraz autorefleksja nauczyciela powoduje, że jest on dla dziecka godnym wzorem naśladowania). Ich otoczenie jest tak urządzone, aby pobudzało do działania i zabawy. Zabawa umożliwia im poznanie świata w działaniu, co daje wewnętrzne zaufanie i pewność siebie. Jest to zachowanie dziecka, mające swoje źródło w jego fantazjach, na przeciw którym wychodzą pedagodzy, proponując wspólne konstruowanie zabawek z surowców naturalnych i najprostszych, tak aby dziecięca fantazja, spotykając się z taką zabawką, mogła za każdym razem przypomnieć sobie coś innego ze swojego dotychczasowego doświadczenia. Przedszkolaki bacznie obserwują zmiany pogody, owoce drzew, krzewów, koloryt pór roku, ubarwienie sierści zwierząt. Efektem takiej obserwacji jest wieloelementowy, różnobarwny kącik natury, ukazujący w zależności od czasu wiosnę, lato, jesień lub zimę który z koleji wskazuje na znaczacą rolę rytmu w zyciu człowieka

   

Na niższym i średnim stopniu nauczania, który przypada na okres od siódmego do czternastego roku życia, nauczyciel apeluje do uczuć uczniów, stymuluje ich emocjonalną aktywność, stara się, aby młody człowiek, poprzez wyzwolenie entuzjazmu, zainteresował się poszczególnymi przedmiotami i zjawiskami. Służy temu sztuka i rytmika muzyczna. Dzieci uczą się gry na flecie, lirze, w wyższych klasach na skrzypcach lub innym instrumencie, występującym w orkiestrze. W warsztacie szkolnym uczniowie rzeźbią, zajmują się stolarstwem i garncarstwem. Prace ręczne w niższych klasach prowadzone są wspólnie dla chłopców i dla dziewcząt, począwszy od robienia na drutach i szycia na maszynie.Na wyższym stopniu nauczania, coraz wyraźniej widać, jak wiedza nasycona jest procesami artystycznymi. Dostrzegamy to w chemii, fizyce, literaturze, biologii, algebrze, faktycznie we wszystkich przedmiotach Oprócz tego, sztuka indywidualizuje się poprzez pracę w teatrze, muzykę i różnorodne manualne zręczności. Wyższe klasy otrzymują możliwość wystawiania przedstawień, musicali, kabaretów i oper. Warto zaznaczyć, iż są one często wystawiane w językach obcych, a wykonawcą jest cala klasa, nie tylko wybrana grupa.

  

  

Przy większości szkół waldorfskich działają przedszkola przygotowujące w dzieciach grunt do sposobu zdobywania wiedzy i umiejętności szkolnych, a w rodzicach zrozumienie i akceptację.W przedszkolach waldorfskich mało jest takich zabawek, jakimi powszechnie bawią się dzieci. Mało jest przedmiotów „wykończonych, gotowych”(komercyjno-plastikowych). Są tam rzeczy dające dzieciom nieskończone możliwości zabawy. Są kawałki drewna, kamyki, muszelki, szyszki, wyroby z gliny, serwetki, chusty, tektura, klocki drewniane i deseczki, kreda, kredki, farby, plastelina. To wszystko ma pobudzać fantazję dzieci w zabawie. Dziecko jest „narządem zmysłu”, reaguje na wszystko, co znajduje się w otoczeniu. Rezultaty doświadczeń z okresu wczesnego dzieciństwa znajdują odzwierciedlenie w psychice i mają wpływ na cielesność dziecka, na rozwój i funkcjonowanie organizmu dziecka w późniejszych latach.

   

   

  

Szkoły i przedszkola stanowią samorządną placówkę oświatową. Nie jest ona organem państwa, lecz organizacją swobodnie zrzeszających się ludzi, opierającą się na współpracy rodziców, nauczycieli i uczniów, na wzajemnym zaufaniu i szacunku oraz zrozumieniu wspólnych celów i oczekiwań. Zarządzana jest przez radę pedagogiczną, radę szkoły, przedszkola  i członków zarządu stowarzyszenia prowadzącego szkołę. W placówkach nie ma dyrektora, a wśród etatowych nauczycieli istnieje hierarchia wynikającą jedynie z inicjatywy i wkładu pracy. Placówki  typu Waldorfskie nie są tylko „instytucjami”, ale i budynkiem, w którym funkcjonują. W żadnej innej koncepcji szkoły architektura nie odgrywa tak dużej roli, jak w przypadku szkoły waldorfskiej. Zatopiona w zieleni bryła architektury organicznej – w której unika się kątów prostych. Niczym średniowieczna katedra budynek szkoły bywa orientowany wedle stron świata. Wszystko ma w nim być na miarę rozwoju dziecka: wielkość i proporcja pomieszczeń, akustyka, barwy ścian Najważniejszym pomieszczeniem jest aula. Placówki  są własnością społeczną – zazwyczaj różnych organizacji pozarządowych tj. stowarzyszeń  i fundacji.

   

   

      

Sercem szkoły steinerowskiej są comiesięczne uroczystości szkolne zwane „świętem miesiąca” lub „świętem szkoły”. Celem ich jest zaprezentowanie rodzicom, sympatykom szkoły, nauczycielom i sobie nawzajem dorobku poszczególnych klas i osiągnięć pojedynczych uczniów. Każda klasa przedstawia wtedy fragment swojej pracy. Cała impreza kończy się zazwyczaj specjalnie przygotowanym widowiskiem artystycznym.

   

      

Jedną z głównych idei przy zakładaniu pierwszej szkoly wldorfskiej przez Rudolfa Steinera było eliminowanie różnic społecznych, jednak wiele się pod tym względem zmieniło. Choć istnieje wciąż tradycja integracji ( np. przyjmowane są dzieci z domów dziecka ,osoby niepełnosprawne ), to obecnie wśród uczniów szkół waldorfskich ogromną większość stanowią dzieci zamożnych rodziców lub tzw. klasy średniej. Bowiem za naukę trzeba płacić. Mimo to liczba kandydatów do tego typu szkół stale wzrasta i jest wyższa od liczby wolnych miejsc. Są one bardzo popularne.Celem nauczania i wychowania jest wspomaganie dziecka w osiągnięciu świadomej odpowiedzialnej dojrzałości. Pedagogika steinerowska odpowiada na potrzeby, zainteresowania i problemy dzieci i młodzieży. Oprócz rozwoju indywidualnego dziecka, główny nacisk kładzie się na wychowanie do wolności, które jest podstawową potrzebą współczesności, wychowania człowieka, który będzie w stanie wnosić nowe i wolne od uprzedzeń wartości twórcze, przekształcać społeczeństwo i zmieniać ustrój społeczny.
Dużą rolę odgrywa w tej pedagogice rozwój postawy  badawczej ucznia, który osiąga się przez rozbudzenie  naturalnej ciekawości dzieci i chęci rozumienia świata,  (np. samodzielne rzeźbienie z drewna sztućców). Program nauczania dla każdego dziecka jest  dostosowany indywidualnie. Każdy nauczyciel jest twórcą i kreatorem procesu  kształcenia ucznia. Szkoła kładzie duży nacisk na pracę nauczyciel -  dziecko - rodzina (np. raz w roku wizyta nauczyciela w domu ucznia).Nauczanie i wychowanie w szkołach waldorfskich to nie  tylko przekazywanie teoretycznej wiedzy, ale przede  wszystkim przekazanie osobowości nauczyciela. Rolą nauczyciela jest pomaganie uczniom w rozwoju  wrodzonych możliwości i zdolności, a także w usuwaniu i pokonywaniu słabości i trudności.

 

Kładzie się nacisk na samokształcenie nauczycieli, tj.obowiązkowe  uczestnictwo w cotygodniowych konferencjach  nauczycielskich, które służą rozwijaniu własnych potrzeb  edukacyjnych. Każdy z nauczycieli może skonsultować z kolegami  nurtujące go problemy i otrzyma pomoc w poszukiwaniu  najlepszych rozwiązań. Silna integracja całej szkoły wpływająca na poczucie  przynależności. Metody i treści nauczania ukierunkowane są zgodnie z fazami rozwoju dzieci i młodzieży. Szkoły waldorfskie nie są zależne od programów  państwowych i interesów gospodarczych.